عادل عوسمان
بەهۆی داخستنی سێ پارتی سیاسی (بەرەی تێکۆشانی دیموکراسی، پارتی ئازادی و دیموکراسی ئێزدی، تەڤگەری ئازادی کۆمەڵگەی کوردستان) لەلایەن دەستەی دادوەری سەربە دادگای هەڵبژاردنەکانی ئیراقەوە، ناڕەزایەتیەکی زۆر بەرۆکی بە حکومەتی ئیراقی گرتوە و هەرچی دەچێت ناڕەزایەتیەکان زیاتر دەبن. هەرسێ پارتیش، ناڕەزاییان دەربڕیوە و بەدواداچوون بۆ پرسی دادگا و پێداچونەوە بە بڕیارێکی لەو شێوەیەدەکەن و ئەو بڕیارە بە دەستێوەردانی سیاسی دەزانن لە پرسی یاسا و دادوەری و لێدان لەسەربەخۆیی دادوەری و هەروەها بە پیلانی دەستێوەردانی دەوڵەتە داگیرکەرەکانی سەر کوردستانیشی دەزانن. ئەم پرسە کێشەیەکی گەورە و لە مێژینەیە کە دەوڵەتی ئیراقی لەسەر دامەزراوە. ئەویش دەوڵەت نەتەوەی یەک ڕەنگ و کوشتنی فرەیی و جیاوازیەکانی کۆمەڵگەیە. بڕیارێکی لەو شێوەیە، بێ بەشکردنی گەلی کورد و پارتە ئازادیخوازەکانە لە پرۆسەی سیاسی و حکومەتداری یاسایی بەڕێوەبردنی کۆمەڵگە و بەشداری کردن لە کایەکانی بنەمافەرمیەکانی حکومەتداری یاسایی. ئەگەر لەو چوارچێوەیەوە سەیری بکەین ئەوا پیلانگێڕیەکە بۆ بەشداری نەکردنی بەشێکی کاریگەری سیاسی ڕێکخستنی کۆمەڵگە. بەتایبەت ئەگەر پەیوەستی بکەینەوە بە ئامانجەکانی ئەم پارتانەوە کەلەسەر ناوی کوردێتی و نەتەوەی دیموکرات و دیموکراتیزەکردنی پرۆسەی سیاسی بێت، ئەوا کاریگەری نەرێنی دەکاتە سەر ئاشتی کۆمەڵایەتی و ڕەوانەکردنی کۆمەڵگە و نەتەوەی کوردە بۆ کوشتار و توندوتیژی.
بەتایبەت ئەگەر ئەم بڕیارەی دادگا لە ڕووە سیاسیەکەیەوە سەیر بکەین، کە لەسەر داوای کێ و لە دوای چ هاوپەیمانیەک و چ بۆندێکی ئابوری لەسەر پێشخراوە و چ بەرتیل و دزی و گەندەڵیەکی لەسەر دراوە و وەرگیراوە، ئەوا زۆر مەترسیدارە. ئەم داوایە بە ڕێککەوتن لەگەڵ دەوڵەتی تورک و دەزگای ئاسایشی نیشتیمانی ئیراق و ڕێککەوتنی پەدەکە لەدژی تێکۆشانی ئازادی گەلی کورد پێشخراوە. ئەمانە دەمانگەیەنێتە ئەوەی کە بڵێین هێزەکانی شەڕ کە لەدژی ئاشتی کۆمەڵایەتی و هێڵی سیاسی دیموکراتیکن بەشدارن تێیدا. بۆیە دەکرێت بڵێین ئەم هێزانە کە سێکوچکەی فاشیزمی تورک، شۆڤێنیزمی عەرەبی و هێڵی بەکرێگیراو خیانەتی کوردیە لەدژی تێکۆشانی پێکەوەیی و دیموکراتی گەلانی ئیراق یەکیان گرتوە و دەیانەوێت لە دۆخی کۆماری فیدراڵی و دەستورە فیدراڵیەکەی ئێراق بدەن و ئیراق بگێڕنەوە بۆسەردەمی توندوتیژی و شۆڤێنیزم و دیکتاتۆریەت. ئەم قەدەغەکردنە لێدانە لە ئاشتی کۆمەڵایەتی و کردنەدەرەوەی کوردانە لە پرۆسەی سیاسی دیموکراتیک فیدراڵی ئیراق و داوێکیشە بۆ هەڵوەشاندنەوەی ستاتۆی حکومەتی هەرێمی کوردستان و کۆمارە فیدراڵیەکەی ئیراق.
هەربۆیە کوردان مل نادەن بەم بڕیارە و لەدژی دەوەستنەوە، چونکە ئاشتی کۆمەڵایەتی تێکدەدات و کوردان و پارتە سیاسیە جیاوازەکانیش پەراوێز دەخات. بۆیە کوردان و هێزە سیاسیە دیموکراتیکەکان بڕیاریان داوە، کە لە پرۆسەی سیاسی دیموکراتیک، فیدراڵیتەی ئیراقیدا بەشداری سیاسی بکەن و پاشەکشە بەرامبەر بەو داوایە نەکەن. ئەگەر حکومەتی ئێراقی هەیە و خاوەنی کەسێتی نیشتیمانی خۆیەتی، ئەوا دەبێت سەرنجی ئەو داوا دیموکراتیکە سیاسیەی کوردان بدات و ئاشتی کۆمەڵایەتی و پێکەوەژیانی گەلانی بۆ پرسیار و بەرپرسیارەتی بێت. ئەگەر حکومەتێکی نیشتیمانیش نیە، ئەوا ئەرک و بەرپرسیارەتی لەقۆناغی یەکەمدا هی ئازادیخوازانە کە حکومەت و کۆمار هەم نیشتیمانی بکەین هەم دیموکراتیزە بکەین و ئاشتی کۆمەڵایەتیش لە ڕێگەی سیاسەتی دیموکراتیک و ئەخلاقیەوە پەرەپێبدەین و بانگەوازی لە تەواوی کۆمەڵگە، ژنان، گەنجان، هێزە سیاسیەکان، مەرجەعیەتەکان، ئایین و ئایینزاکان، خێڵ و عەشیرەتەکان، نەتەوە جیاوازەکان، چەپەکان، ئازادیخوازان و خەمخۆرانی نیشتیمانی دەکەین لەبەرامبەر ئەم ڕەوتە بازرگانە پارەویستەدا ڕاوەستن و بۆ چارەسەری کێشەکان و سەربەخۆیی دامودەزگاکان و لەخزمەتکاری کۆمەڵگەبووندا ئەرکی سەرشانی خۆیان ڕاپەڕێنن.
بانگەوازیشم بۆ حکومەتی فیدراڵی، دامودەزگا تەناهی و دادوەریەکان و کەسایەتیە پلە باڵاکان ئەوەیە؛ کە
یەکەم: دەستورێکی فیدراڵی بەکەموکوڕیەکانیەوە هەیە، با جێبەجێی بکەین و هەوڵ بدەین کەموکوڕیەکانی لە پرۆسەی سیاسی کۆمەڵایەتیدا چارەسەر بکەین.
دووەم: لەبەرامبەر سەروەری نیشتیمانی و سیاسیدا بەبەندوباوی پارە و سەرمایە و بازرگانی هەلسوکەوت نەکەین.
سێهەم: لەبەرامبەر هێڵی خیانەت و دەستێوەردانی دەرەکیدا، یەکیەتی و پێکەوبونی ناوخۆیی و ئاشتی کۆمەڵایەتی بپارێزین.
چوارەم: دامودەزگاکان بە ئەرکە نیشتیمانی و ووڵاتپارێزیەکانی خۆیان فێربکەین و نەیخەنە خزمەتی داگیرکەر و هێزی دەرەکی و بەرژەوەندی تایبەتەوە.
هەر بۆیە کوردان بۆ تێکۆشانێکی دیموکراتیک چ وەک کۆماری فیدراڵی و چ وەک سیستەمی خۆبەڕێوەبەری کراوە و ئامادەن و بەهیچ شێوەیەک قبوڵ ناکەن نە لەپرۆسەی سیاسی ئیراقی بکرێنە دەرەوە، نە قبوڵکەری تێکدانی ئاشتی کۆمەڵایەتی دەبن. بۆ تێکۆشانی کۆمەڵایەتی، نەتەوەیی، نیشتیمانی و دیموکراسی بە بڕیارن و بەردەوامی بە هەوڵ و تێکۆشانە دیموکراتیکەکان دەدەن لە پێناوی ئاشتی کۆمەڵایەتیدا.
ئەم وتارە ڕاوبۆچوونی نووسەر خۆیەتی
