خۆگر کەمال
یادی ٣٧ ساڵەی، کۆمەڵکوژی ١٨٢ هەزار لە ژن و پیاو و منداڵی کورد دەکەینەوە. لە ئەنجامی شاڵاوی یەک ساڵی ڕژێمی بەعسی ڕووخاو، بەناوی ئەنفال بە دڕندانەترین شێوە لەناوچوون. دوای ٣٧ ساڵیش هێشتا زامەکانی خەڵکی ئەنفالکراو، بەهەمانشێوە خەڵکی کوردستان تازەن و ساڕێژ نەکراون، چونکە بەردەوام گەلی کوردستان بەدەستی ڕژێمە داگیرکەرەکانی رووبەڕووی ئەنفال و کیمیابارانی تر دەبێتەوە.
لە سەد ساڵی رابردوو، زۆرترین کۆمەڵکوژی بەسەر خەڵکی کوردستاندا هاتووە. بەتایبەت زۆرترینیان لە باشوور و باکوور بوونە، چونکە کۆمەڵکوژیەکان لە کۆچگری و زیلان، دێرسیم و مەڕەش هیچیان کەمتر نییە لە کۆمەڵکوژی قەڵادزێ و بارزانییەکان و هەڵەبجە و شاڵاوە بەدناوەکانی ئەنفال.
لە کۆمەڵکوژیەکانی سەر کوردستان، بەگوێرەی ئامارە فەرمی و نافەرمیەکان، نزیکەی ملیۆنێک کورد لەناوبردراون. هەڵبەت بە ملیۆنانیش ئاوارە و بێسەروشوێن و ماڵ و گوزەرانیان لێ خراپبووە. واتا داگیرکەران لە کوردستان تەنها لەناوبردن و سەرنگومکردن و کومەڵکوژکردن و ئەنفالیان بۆ مرۆڤی کورد بەڕەوا زانیوە، بۆیە دەستیان نەپاراستوە، لەکەمترین دەرفەت، زۆرترین مرۆڤی کوردیان لەناوبردووە.
داگیرکەرانی کوردستان، دەوڵەت – نەتەوەکانیان لەسەر پشتی کورد بونیادناوە، گوتیان (ئەگەر کورد هەبێ دەوڵەتەکەمان نابێ، بۆیە دەبێ کوردنەبێ، هەتاکو دەوڵەتەکەی ئێمە هەبێ). بۆیە هەرسێ دەوڵەت – نەتەوەی عەرەبی و تورکی و فارسی بەهەموو هێزیانەوە کاریان کردووە، بۆ لەناوبردن و سڕینەوەی کورد وەک نەتەوە، کوردستانیش وەک وڵات. دیکتاتۆریەت و فاشیزم و ڕەوایەتی دان بە کۆمەڵکوژکردنی مرۆڤی کورد، بەرهەمی ئەقڵیەتی دەوڵەت – نەتەوەیە.
دەوڵەت – نەتەوە، ئافرێنەری یەک زمان، یەک دەوڵەت، یەک نەتەوە، یەک کەلتور، یەک مێژووە. بۆئەوەی خۆی هەبێ، پێویستە هەموو زمان و نەتەوەو کەلتور و مێژووەکانیتر بسڕێتەوە. دەوڵەت – نەتەوەی عەرەبی لە عێراق بەرهەمی رێکەوتنی سایکس – پیکۆی ئینگلیز- فەرەنسایە، پاشان ئەمریکا و ڕووسیاش بەردەوامیان بەهەمان رژێم و دەسەڵاتدا، تاکو ساڵی ١٩٩١. رژێمە یەک لەدوای یەکەکانی عێراق کە بەهیچ شێوەیەک چارەسەری پرسی کوردیان پەسند نەدەکرد، لەبنەمادا کوردیان وەک نەتەوەیەک پەسند نەبوو، بۆیە تەنها دەیانزانی بەئاگر و ئاسن ڕووبەڕووی کۆمەڵگەی کوردی ببنەوە و کۆمەڵکوژی بکەن.
ڕژێمی بەعس لوتکەی دەوڵەت – نەتەوەی عەرەبی بوو لە عێراق و سووریا، بۆیە بە هەڵوەشانەوەی ڕژێمەکانی بەعس، ئیتر چانسی مانەوەی رژێمە دەوڵەت – نەتەوەکانیش لاواز بووە، بەڵام هێشتا دەوڵەتە هەژمونگەراکانی جیهان، دەستبەرداری دەوڵەت – نەتەوەکانی تورک و فارس نەبوونە. بۆیە لە ئێستادا گەورەترین کۆسپ لەبەردەم چارەسەری دیموکراتیانەی کێشەی کورد، هەردوو رژێمی تورکیا و ئێرانن.
کاتێک ئێمە باسی رژێمە دەوڵەت – نەتەوەکان دەکەین، بۆ سەرکوتکردن و لەناوبردنی کوردان، مەبەستمان ئەوە نییە بڵێین، کێشەی کورد بە هەبوونی دەوڵەت – نەتەوەیەکی کوردان چارەسەر دەبێ، ئەوەیان دەبێتە هەڵە بە هەڵە چارەسەر کردن. ناکرێ بڵێین، هەتا کورد فاشیست و دیکتاتۆر و دوژمنی هەبوونی نەتەوەکانی تر نەبێ، کێشەکەی چارەسەرنابێ. چونکە لەبنەڕەتدا گەلی عەرەب دوژمنی گەلی کورد نەبووە، تاکو تۆڵە لە گەلی عەرەب بکەینەوە، بەڵکو دەوڵەت – نەتەوەی عەرەبی تاوانبارە بە کۆمەڵکوژ و جینۆسایدی کوردان. ئەوکات پێویستە لەلایەک خەبات بکەین بۆ ئەوەی جارێکیتر رژێمێکی یەک نەتەوە، یەک مەزهەب و یەک ئاینی لە بەغدا دروست نەبێتەوە، هەمانکات پێویستە داکۆکیکارێکی سەرسەختی، دیموکراتیزە کردنی کۆمەڵگەی کوردی و عەرەبی و سەرجەم ئاین و مەزهەبەکان بین، تاکو جارێکیتر لە شوێنی لەناوبردن و کۆمەڵکوژکردن و سڕینەوە، پێکەوە ژیانی دیموکراتیانە، ببێتە رێباز و رێنما و سەرچاوە بۆ ئەوەی کۆمەڵگەیەکی دیموکرات و ئازاد و یەکسان لە عێراق بونیادبنرێ.
دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس، لە ٢٠٠٣ و دادگایی کردنی سەرانی ڕژێمەکە، هەروەها لە سێدارەدانی سەددام حسێن و عەلی کیمیاوی و دارو دەستەکەی، ئاهێک بە دڵی خانەوادە و قوربانیانی ئەنفال و کیمیاباران و سەرجەم خەڵکی زیانلێکەوتووی ڕژێمی بەعس هاتەوە. بەڵام بەتەنها ئەمە نابێتە ساڕێژی برینەکان، چونکە دوای ٣٧ ساڵ لە کۆمەڵکوژیان، هێشتا ڕووفاتەکان نەگەڕاونەتەوە، خزمەتگوزاریەکی شایستە پێشکەش بە زیانلێکەوتوان نەکراوە، جاش و مستەشار و تاوانبارانی ئەنفال هێشتا وەک بەرزەکی بانان بۆی ئەسوڕێنەوە و کەس نییە پێیان بڵێ پشتی چاوت برۆیە!!
دەسەڵاتی هەرێمی کوردستان لەماوەی ٣٣ ساڵی ڕابردوو، نەبۆتە بەشێک لە ساڕێژی برینەکان، بەڵکو هەر ڕۆژە کۆمەڵگەی کوردستانیی، بەتایبەت خەڵکی ئەنفالکراوی، ڕووبەڕووی قەیران و گێژاویتر کردۆتەوە.
دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس، زۆرترین دەرفەت لە عێراق و جیهاندا پێشکەشکرا، گەلی کوردیش لەهەموو پارچەکان پشتگیری کرد، بەڵام لەجیاتی بەدیهێنانی خەونەکان، ڕۆژ بەڕۆژ خەونی کۆمەڵگەی بچوک کردەوە و ئازارەکانی زیاد کرد. ئێستا خەونی کۆمەڵگەی باشوور، لەسایەی دەسەڵاتی هەرێم، بۆتە هات و نەهاتی مووچە، یان کامە ڕۆژنامەنووس دەسگیر دەکرێ و کامە چالاکوان زیندانی دەکرێت!!
دوای ٣٣ ساڵ لە دەسەڵات، گوایە خۆبەڕێوەبەری کورد لە هەرێمی کوردستان هەیە، بەڵام ئازادیەکان سنوردار کراون ، ڕۆژنامەنووس تیرۆر کراون و بەشێکیشیان لە زیندانەکان بەساڵانە حوکمدراون. تەنها لەبەر بانگەشە بۆ نەورۆزی قەندیل، هاوڕێ کوردی نزیکەی مانگێکە، لەناو ماڵی خۆی فڕێندراوەو بێسەروشوێنە. بۆیە دەسەڵاتێک بە سەرکوتکردن و دزی و گەندەڵی و تاڵان، ناتوانێ ببێتە وەڵام بۆ ئەو هەموو کۆمەڵکوژی و جینۆسایدەی کە بەسەر گەلەکەماندا هاتووە. لەولاشەوە بووەستێ، ماوەی شەش مانگە هەڵبژاردن ئەنجامدراوە، بەڵام ناتوانن پەرلەمان کۆبکەنەوە و حکومەتێک ئاوابکەن!!
خەڵکی باشوور، بەتایبەت زیانلێکەوتوانی ئەنفال، کیمیاباران و کۆمەڵکوژیەکان، پێویستە بەدەستی خۆیان خاوەنداریەتی لەخۆیان بکەن، دەسەڵاتی هەرێم تەنها بارێکی گرانە بەسەر پشتی کۆمەڵگەوە. ماوەی شەش مانگە حکومەت و پەرلەمان نییە، بەڵام هیچ کاریگەری نییە، بۆیە دەبێ خەڵک بزانێ، نابێ بۆ بەدیهێنانی خەونەکانی پشت بەو دەسەڵاتە نەزۆکە ببەستێ. چونکە ئەو دەسەڵاتە سەلماندویەتی، تەنها کارئاسانی و خزمەت بە داگیرکەرانی کوردستان دەکات، سەروەت و سامانی وڵاتی خستۆتە خزمەت ئەوان، بەملیۆنان دۆلار پێشکەشی ریکلامچی و شەوە ئاهەنگەکانیان دەکات. کاتی ئەوە هاتووە، خەڵکی باشوور بەگشتی و بەتایبەت زیانلێکەوتووانی ئەنفال و کیمیاباران و جینۆساید، بەخۆیان خاوەندارێتی لەخۆیان بکەن، بەفشار و هێزی جەماوەریش دەسەڵات بێنە ژێرباری خزمەتکردن.
