ئا:ئازا پرێس
بەگوێرەی راپۆرتێک کە ئەمڕۆ ٣-٩-٢٠٢٤ لە رۆژنامەی (الشرق الأوسط) چاپی لەندەنی عەرەبی بڵاوکراوەتەوە، لەلایەن رۆژنامەنووس عەلی سەرای ئامادەکراوە، بە سەردێڕی شەڕی ساردی نێوان مالیکی و سودانی، لە بنەمادا شەڕی گەرمە، چونکە کێ بکەوێتە بەر تیری ئامانجی نوری مالیکی، کۆتایەکەی پەراوێز خستن و بێ ڕۆڵ بوونە.
رۆژنامەنووس عەلی سەرای لەسەر چەند خاڵێکی سەرەکی راوەستەی کردووە، لەوانە:
- جەنگێكی سارد لەنێوان نوری مالیكی، سەرۆك وەزیرانی پێشوتری عێراق و محەمەد شیاع سوودانی، سەرۆك وەزیرانی ئێستا دەستیپێكردووە، لەگەڵ نزیكبونەوەی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، كە بڕیارە ساڵی داهاتوو بەڕێوەبچێت.
- مالیكی هەوڵی پەلەكردنی زیاتر دەدات لەو جەنگە، كە یەكێك لە گۆڕەپانەكانی، خۆی لە هەمواركردنەوەی یاسای هەڵبژاردن دەبینێتەوە، بەجۆرێك هاوشانی گۆڕانكارییەكانی قورسایی نوێنەرایەتیكردنی كوتلە سیاسیەكان بێت.
- ئەوەی مالیكی دەیەوێت بیكات بۆ خستنی هاوڕێی پێشوی(سوودانی)، داڕشتنی یاسایەكی نوێیە، كە سەرۆكی حكومەت دادەماڵێت لە هەموو دەسەڵاتێك و بەكارهێنانی تواناكانی دەسەڵات لە هەڵبژاردندا.
- نزیكەكانی مالیكی و ئەوانەی كاریان كردووە لە داڕشتنی پێشنیازەكاندا دەڵێن: مالیكی بیر لە دانانی كۆمەڵێك تەڵە دەكاتەوە بۆ سودانی، كە چاوی لە بەدەستهێنانی ویلایەتی دووەمی سەرۆكایەتیە.
هەر لەچوارچێوەی ئەو پێشکەوتنانەدا، لێدوان و خوێندنەوەی جیاواز بۆ دۆخەکە دەکرێت:
لە لێدوانێکی نوێی سەرکردەی چوارچێوەی هەماهەنگی، عیسام ئەلکریتی بەتوندی هەڵوێست لە بەرانبەر ڕێککەوتنی واژۆکراوی نێوان عێراق و تورکیا دەگرێ و دەڵێت:
ئه‌و ڕێكه‌وتنه‌ی فوئاد حسێن و رێبه‌ر ئه‌حمه‌د له‌گه‌ل توركیا واژۆیان کردووە، دەبێت بە زووترین کات ئاشكرای بكەن، چونکە ئه‌وه‌ی توركیا به هه‌رێمی کوردستانی ده‌كات وێرانکردن و تاڵانییە.
دیسان میدیا عێراقیەکان باس لەوە دەکەن کە پەرلەمان هەر لەسەر هەمان بابەت بانگی قاسم ئەعرەجی راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی عێراق دەکات، چونکە جاری یەکەمە رێککەوتنێک دەکرێ لەگەڵ دەوڵەتێک بەبێ ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ پەرلەمان. لەلایەکیتریش رۆژانە پێشێلکاریەکانی سوپای تورکیا بۆناو خاکی عێراق بەردەوامە.
چاودێران دەڵێن، ئەمە شەڕێکی نوێ نییە، بەڵام تازە دەبێتە جێی سەرنجی رۆژنامەنووسان، بەتایبەت دوای واژۆکردنی رێککەوتنی حکومەتەکەی سوودانی لەگەڵ دەوڵەتی تورکیا کە هیچ سوودێک بۆ عێراق لەناو ئەو رێککەوتنە (یاداشتنامەیە) نەدەبینرا. بۆیە گوومان دەکرا کە حکومەتەکەی سوودانی بکەوێتە بەر توڕەی سەرکردەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی.
دیسان ئەوەش دەگوترێ تائێستا مالیکی هەریەک لە ئیبراهیم جەعفەری و حیدەر عەبادی پەراوێز خست و دووری خستنەوە لە سەرۆک وەزیرایەتی و نەیانتوانی جارێکیتر بگەڕێنەوە ناوەندی دەسەڵات.
ئەوەش دەگوترێ راستە سوودانی لە حیزبی دەعوە جیابووە، مالیکی ئەوی کردووە بە سەرۆک وەزیران، بەڵام لەئێستا سودانی شوێن پێی خۆی قایم کردووەو زۆر گوێڕایەڵی مالیکی و دەعوە نابێ، هەروەها دەیەوێ جارێکیتر ببێتەوە سەرۆک وەزیران.
بەگوێرەی خوێندنەوەی رۆژنامەوان شۆڕش گەرمیانی، بۆ دۆخی ناوخۆی عێراق، دەڵێ: لەداهاتوویەکی نزیکدا چوارچێوەی هەماهەنگی شیعەی حوکمڕان، بە بەرنامە کێشەو بەربەست و ئاڵنگاری بۆ محەمەد شیاع سوودانی سەرۆک وەزیران دروست دەکەن، تا ئاستی دوورخستنەوەی لەپۆستەکەی، دیارە ئەمەش کۆمەڵێ فاکتەری هەیە گرنگترینیان:-
۱ـ سوودانی بەشێوەیەکی تەواو نەچووەتە ژێر ڕکێفی ئێرانەوەو بەپێچەوانەشەوە ڕێز لێگیراوە لەلایەن ئەمەریکاو هەرێمی کوردستانەوە.
۲ـ مالیکی وەکو جێگرەوەی سوودانی خۆی سازداوە بۆ بوون بەسەرۆک وەزیران.
۳ـ سوودانی کارەکتەرێکی هاوسەنگی ڕاگرەو بەپیشەییانە کار دەکات .
٤ـ سودانی پەیوەندییەکانی لەگەڵ میلیشیا شیعەکان باش نییە.
٥-هەر لەو سۆنگەیەوە خۆپیشاندان و نائارامی ئاڕاستەی سوودانی و کابینەکەی دەکەنەوە.
